Pierwsza pomoc wokalna: czym jest i komu może się przydać – rozmowa z Patrycją Obarą | Podcast „Na głosy o głosie”

  • Czym jest tajemniczo brzmiąca pierwsza pomoc wokalna?
  • Co można znaleźć w apteczce pierwszej pomocy wokalnej?
  • Co jest najlepszym lekarstwem, kiedy głos szwankuje?
  • Na czym polega model biopsychospołeczny i co to ma wspólnego z głosem?
  • Co trzeba zrobić żeby zajmować się pierwszą pomocą wokalną?
  • Po czym poznać, że Twój głos potrzebuje pomocy?
  • Dlaczego stygmatyzacja chorób głosu jest szkodliwa?
  • Jak pandemia covid odbiła się na naszych głosach?

Na te i inne pytania dotyczące higieny głosu i opieki nad nim w rozmowie z Małgorzatą Nawrot odpowiada Patrycja Obara.

Patrycja Obara – pedgagożka, coachka, artystka, podcasterka. Założyła Wrocławską Szkołę Śpiewu. Jest międzynarodowo certyfikowaną trenerką wokalną (Modern Vocal Training level 2) oraz specjalistką pierwszej pomocy wokalnej (Vocal Health First Aider). Ma ponad 20-letnie doświadczenie w pracy pedagogicznej i jest pasjonatką metodologii nauczania. Wygłosiła na ten temat dwa wystąpienia TEDx: “7 sekretów skutecznej nauki wszystkiego” i “Education – you’re doing it wrong”. W ramach stypendium MKiDN w 2020 roku wydała podręcznik pisania tekstów piosenek “Piosenkopisanie” od 1.09.2023 dostępny na stronie empik.com. Jej muzyki posłuchasz w serwisach streamingowych. Pisze i śpiewa w różnorodnej stylistyce, współpracuje także jako autorka tekstów z innymi artystami. Współprowadzi podcast Lekkomówni o wystąpieniach publicznych i podcast bliżej | rozmowy | muzyka towarzyszący piosenkom z jej najnowszej płyty.

Małgorzata Nawrot – absolwentka Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach w klasie mgr Beaty Przybytek. Ukończyła również szkołę muzyczną I i II stopnia w Bochni na klarnecie. Nauczanie śpiewu jest jej wielką pasją dlatego cały czas rozwija swoje umiejętności wokalne i trenerskie. Pisze teksty i komponuje swoje utwory przy akompaniamencie gitary i pianina. Od najmłodszych lat rozwijała swoje umiejętności w różnych gatunkach muzycznych: folk, muzyka chóralna, orkiestrowa, śpiew klasyczny, wokalistyka jazzowa i rozrywkowa. Uczestniczyła w licznych warsztatach, kursach wokalnych i trenerskich: 47 Międzynarodowe Warsztaty Jazzowe w Puławach, Warsztaty Magdalena Sekuła-Lemberger w oparciu o metodę Physiological Voice Training i Flow Phonation, Warsztaty Doctor Vox Therapy Technique, Szkolenie dla Trenerów Wokalnych Voice Progress.

Jak to jest z tą „niedomykalnością”? Cz. 2 – Jeśli nie niedomykalność, to co – czyli dlaczego Twój głos jest cichy i wycofany?

Powody takiego stanu rzeczy mogą być różne. Na początek warto sobie zadać pytanie, czy Twój głos brzmiał w ten sposób zawsze, czy coś się w ostatnim czasie zmieniło. Jeśli się zmieniło – to w jakich okolicznościach? Może potrzebujesz odpocząć – głosowo, lub po prostu fizycznie, albo nawet psychicznie, bo masz za dużo na swoich barkach? Może jesteś po chorobie i Twój głos jeszcze nie do końca się zregenerował?

Jeśli natomiast Twój głos jest ściszony od dłuższego czasu, a może nawet odkąd pamiętasz, a lekarz stwierdził, że nie wynika to z niedomykalności fałdów głosowych, może to świadczyć o pewnej tendencji wokalnej – czyli o tym, że nawykowo używasz głosu w taki a nie inny sposób. A to akurat można zmienić ćwiczeniami. Jeśli Twój głos brzmi mocniej czy pewniej, kiedy mówisz, a słabnie tylko podczas śpiewania, to zazwyczaj dobra wiadomość, która wróży szybkie postępy.

Częste przyczyny słabego brzmienia głosu:

  • Zmęczenie głosu na przykład po długotrwałym mówieniu lub śpiewaniu
  • Niewyspanie i ogólne zmęczenie organizmu
  • Nieprawidłowa technika wokalna, to znaczy zbyt małe zaangażowanie mięśni odpowiedzialnych za zwarcie fałdów głosowych
  • Nieprawidłowy wzorzec oddechowy (który może być stały lub tymczasowo spowodowany na przykład wzmożonym stresem), czyli na przykład zbyt płytki, gwałtowny oddech
  • Zmiany hormonalne lub związane z wiekiem
  • I wreszcie różnego rodzaju schorzenia w obrębie krtani i nie tylko (na przykład refluks), które wymagają konsultacji z lekarzem.

W większości przypadków można wzmocnić głos za pomocą odpowiedniego treningu wokalnego. Czasem wymaga to też pewnych zmian w stylu życia.
Jeśli natomiast rzeczywiście cierpisz na niedomykalność fałdów głosowych, z Twoim głosem trzeba pracować zupełnie inaczej niż przy wzmacnianiu zdrowego głosu. Te same ćwiczenia, które mogą wzmocnić zdrowy głos, jednocześnie mogą pogłębić problem niedomykalności fałdów głosowych, jeśli rzeczywiście on występuje. Dlatego ważna jest prawidłowa diagnoza i – jeśli okaże się to konieczne – rehabilitacja głosu.

Jak to jest z tą “niedomykalnością”? Cz. 1 – Diagnoza „na ucho” – czy to możliwe?

Dziś podejdziemy do głosu od nieco innej, bardziej medycznej strony i rozprawimy się z jednym z częstych błędnych przekonań dotyczących głosu.

Zdarza się, że na lekcję śpiewu przychodzi osoba, która nie jest zadowolona z brzmienia swojego głosu – jest on na przykład słaby, cichy, mało dźwięczny, wycofany, z dużą ilością powietrza. I tutaj pada: “mam niedomykalność krtani”. Czasem uczniowie dochodzą do takiego przekonania, dokonując autodiagnozy na podstawie informacji znalezionych w internecie. Czasem, co gorsza, słyszą taką “diagnozę” od swoich nauczycieli – wystawioną bez przeprowadzenia specjalistycznych badań, tylko tak po prostu, na ucho.

Tymczasem niedomykalność fałdów głosowych, czy inaczej niewydolność głośni, to schorzenie, które może stwierdzić tylko lekarz (foniatra lub laryngolog) po wykonaniu badania endoskopowego. Innymi słowy – trzeba za pomocą specjalnej kamerki obejrzeć fałdy głosowe podczas pracy i sprawdzić, czy podczas próby wydobycia dźwięku stykają się ze sobą w prawidłowy sposób. Jedno jest pewne – nie da się wystawić takiej diagnozy wyłącznie słuchając czyjegoś głosu. Można w ten sposób jedynie zauważyć pewne nieprawidłowości i zasugerować wizytę u lekarza.

Jakie mogą być objawy niedomykalności krtani?

  • Męczliwość głosu
  • Zmiana brzmienia głosu
  • Brak dźwięczności (matowy głos)
  • Nawracająca chrypka
  • Utrata części skali głosu
  • Zanikanie głosu

Jeśli obserwujesz u siebie któryś z tych objawów, konieczna może być konsultacja z lekarzem.

Ale nie wpadaj w panikę – powód takiego a nie innego brzmienia głosu może być zupełnie prozaiczny i łatwy do opanowania. Będę o tym pisać w kolejnym poście.

A na ten moment pamiętaj – nie da się wystawić diagnozy głosu “na ucho”.

🎤🎤🎤

Co ma miednica do śpiewania?

Zacznijmy od tego co to jest miednica i gdzie się znajduje.

Miednica – to struktura znajdująca się pomiędzy kręgosłupem a kończynami dolnymi. Można ją uznać za jeden z większych tworów kostnych w organizmie. Jej masywna budowa wzięła się z tego, że odpowiada ona za dźwiganie całego ciężaru górnej części ludzkiego ciała i amortyzowanie wywieranego przez nią nacisku na kończyny dolne.

Dlaczego jest ważna przy śpiewaniu?

Ważne jest jej ustawienie, ponieważ wszystko w naszym ciele jest połączone. Nawet źle postawiona stopa czy wypchnięcie jednego biodra do góry może spowodować nieprawidłowe ustawienie całej sylwetki. Co za tym idzie, mogą pojawić się dodatkowe napięcia, ponieważ ciało musi sobie jakoś poradzić z utrzymaniem „dziwnej” pozycji.

Powróćmy zatem do miednicy. Ze względu na wspomniane skomplikowane zależności pomiędzy strukturami naszego ciała, ułożenie miednicy jest ogromnie ważne dla pozycji naszej krtani.

Są dwie tendencje ułożenia miednicy, nad którymi warto się pochylić:

Przodopochylenie miednicy – jest wtedy, gdy, stojąc bokiem do lustra, puścisz mięśnie brzucha i widzisz, że brzuch po puszczeniu „wydął” się jeszcze bardziej do przodu, pępek jest zwrócony ku dołowi a z tylu wypięły się pośladki czyli zrobił się nam „kaczy kuperek”. Możesz też wtedy zauważyć, że lędźwiowy odcinek kręgosłupa jest mocno wygięty. To właśnie przez to brzuch idzie nam jeszcze bardziej do przodu. Wyobraź sobie teraz, że masz na biodrach miskę wypełnioną wodą. Przy przodopochyleniu miednicy woda z miski wylewa nam się przodem bo całe nasze ciało pochyla się do przodu.

Wskazówka: jeśli po dłuższym spacerze dokucza Ci ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa, sprawdź ustawienie miednicy. Jest bardzo prawdopodobne, że jest ona w przodopochyleniu.

Tyłopochylenie miednicy – jest wtedy, gdy, stojąc bokiem do lustra, puszczamy mięśnie brzucha, a pośladki schowają nam się pod siebie (czyli odwrotnie jak przy przodopochyleniu), ramiona i plecy zaokrąglają się do przodu, przez co klatka piersiowa jest zamknięta, a brzuch chowa się do środka. Woda z naszej „miski” wylewa się wtedy tyłem.

Jak w takim razie ułożyć miednicę, żeby było dobrze?

Stań przed lustrem bokiem. Teraz w zależności od tendencji która pojawiła się u Ciebie wcześniej, możemy dojść do prawidłowej pozycji. Jeśli Twoją tendencją jest przodopochylenie, spróbuj lekko podwinąć pośladki. Zobaczysz wtedy, że automatycznie brzuch też się chowa, a pozycja jest stabilniejsza.

Jeśli Twoją tendencją jest tyłopochylenie miednicy, spróbuj lekko wypchnąć pośladki do tylu tak, żeby pępek, który wcześniej był uniesiony do góry przesunął się niżej (ale nie aż tak, jak przy przodopochyleniu).

W obu przypadkach spróbuj pobalansować ciężarem ciała na stopach pamiętając o tym, że na biodrach trzymasz miskę z wodą, którą chcesz pozostawić pełną.

Najlepiej jednak skonsultować się z fizjoterapeut(k)ą. Właściwa praca z ciałem wymaga ogromnej wiedzy i wyczucia. Nie chcesz przecież, żeby próba zlikwidowania złego nawyku spowodowała nowe niepożądane napięcia.

Pamiętaj o misce przy śpiewaniu, wtedy łatwiej będzie Ci wrócić do prawidłowej pozycji miednicy.

Wpis inspirowany postem
Zródło: https://www.instagram.com/p/CHLcTVthX7R/

Rozluźniająca moc oddechu

Wiemy, że prawidłowy oddech jest ważny – szczególnie przy śpiewaniu. Dlatego próbujemy różnych sposobów by go wydłużyć, żeby na przykład móc zaśpiewać jak najdłuższą frazę na jednym wydechu. Jednak często zapominamy o jego bardzo ważnej funkcji jaką jest rozluźnianie.

Spokojny, głęboki oddech potrafi rozluźnić nasze mięśnie, co jest kluczowe w naszym codziennym życiu. W obecnych czasach tempo życia jest bardzo szybkie, przez co wypełnione nieraz permanentnym uczuciem stresu. Jest to bardzo dalekie od wzorca, według którego żyli kiedyś nasi przodkowie czy żyją nadal zwierzęta. Instynktownie nasze ciało jest zaprogramowane na zareagowanie spięciem, adrenaliną w momencie zagrożenia czyli stresującej sytuacji a potem gdy zagrożenie minie (czyli w przypadku naszych przodków gdy udało im się na przykład uciec przed drapieżnikiem), następuje totalne rozluźnienie i głębokie długie oddechy. Takie, jak te, które naturalnie występują u nas gdy śpimy, ponieważ wtedy ciało jest rozluźnione.

Natomiast w naszych czasach często jesteśmy w ciągłej sytuacji zagrożenia, w permanentnym stresie, przez co ciało nie ma kiedy się totalnie rozluźnić. Nie ma miejsca ani czasu na porządny, odżywiający oddech. Zamiast tego jest on brany szybciej, najczęściej górną częścią klatki piersiowej (tzw. oddech szczytowy) przez spięcie innych mięśni. Powoduje to, że nie jesteśmy w stanie w pełni dotlenić naszego organizmu, a oddechy te są płytkie. Nieumiejętność rozluźnienia mięśni po pracy jest także zaburzeniem naturalnego procesu, który powinien zachodzić w naszym ciele. Nasze mięśnie są zaprogramowane na fazę spięcia i rozluźnienia. Sytuacja, w której są ciągle spięte powoduje, że potem nie wiedzą, jak się rozluźnić.

Gdy w takim stanie chcemy śpiewać, możemy zauważyć, że na starcie mamy problem z dłuższym utrzymaniem powietrza na jednym wydechu.

Co możemy z tym zrobić?

Nie mamy wpływu na to jak żyje świat, ale mamy wpływ na nasze działania. Dlatego ważne jest to by znaleźć czas na oddech np: od razu po przebudzeniu, albo po całym dniu wieczorem warto usiąść po turecku lub na krześle, położyć ręce na dolnych żebrach i oddychać wolno przez nos. Postarajmy się zaobserwować przed lustrem gdzie nasze ciało się unosi przy oddychaniu. Jeśli są to ramiona, góra klatki piersiowej albo tylko brzuch, postarajmy się skierować oddech do żeber tak żeby rozszerzały się one na boki przy wdechu i schodziły do środka przy wydechu.

Zadbaj o swój oddech. Zadbasz dzięki temu o odstresowanie i rozluźnienie. Mięśnie, które umieją się rozluźniać, umieją też dobrze pracować. Dzięki temu zobaczysz efekty także w śpiewaniu. ?